Tiroid Bezi Hastalıkları

Zehirli guatr ne demek?

Tiroid hormonlarının fazla olması demektir. Hipertiroidi dediğimiz durumun halk arasında bilinen ismidir. 

Zehirli guatr (Hipertiroidi) neden olur?

Nodüllere bağlı gelişebilir. Otoimmün hastalıklara bağlı gelişebilir (Graves hastalığı). Bazen ilaçlar yapabilir. Anjio işleminden verilen ilaca bağlı gelişebilir. Bazen de geçici olarak, Hashimoto hastalığı, subakut ve sessiz tiroidit dediğimiz bazı tiroid iltihapların bağlı  olarak gelişebilir. 

Zehirli guatr (Hipertiroidi) tanısı nasıl konur?

Tiroid hormonları ve otoantikor dediğimiz kan testleri, tiroid ultrasonografisi ve tiroid sintigrafisi ile tanı konur. Sintigrafi bazen gerekmeyebilir. 

Zehirli guatrı (Hipertiroidi) olan birisinde hangi şikayetler olabilir?

Çarpıntı, terleme, el titremesi, halsizlik, sıcağa tahammülsüzlük, sık dışkılama, saç-cilt sorunları, adet düzensizliği, kilo kaybı, kaygı bozukluğu, panik bozukluğu, görme problemleri gibi birçok şikayet ve bulgu görülebilir. Bazen tüm şikayetler olabilir, bazen de bazıları görülebilir. Bazen bu şikayetler çok şiddetli, bazen çok hafif olabilir. Her ne kadar kilo kaybı beklense de bazen olmayabilir, hatta nadiren kilo artışı olabilir. 

Zehirli guatr (Hipertiroidi) hastaları endokrinoloğa gitmeden önce hangi bölümlere gidebilir.

Kalp krizi, panik atak, anksiyete atağı gibi şüpheler ile acil servise gidebilirler. Çarpıntı, göğüs ağrısı, tansiyon yüksekliği ile kardiyoloğa gidebilirler. Heyecan, endişe nedeniyle veya panik atak, kaygı bozukluğu şüphesi ile psikiyatri bölümüne gidebilirler. Acil serviste tiroid hormonu bakılmadığı için, acil bir durum saptanmazsa genelde kardiyoloji ve psikiyatri hekimlerine yönlendirilir. Bu bölümlerde ise bu durumu araştırmak için tiroid hormonlarına bakılabilir ve sorun saptanırsa endokrinoloğa yönlendirilir. 

Zehirli guatr (Hipertiroidi) tedavisi nedir?

İlaç, atom tedavisi ve ameliyat gibi yöntemlerle tedavi edilir. Bazı durumlarda özellikle "toksik adenom" dediğimiz hipertiroidi durumu varsa, yakma tedavileri uygulanabilir. Hipertiroidi sebebine göre tedavi planı yapılır. Eğer geçici hipertiroidi nedeni varsa ve şikayetler belirgin değilse tedavisiz takip edilebilir. Ya da geçici hipertiroidi var ve şikayetler belirginse, yalnızca şikayetleri azaltan geçici ilaç verilebilir. Bazen sadece iyot kısıtlamak bile tek başına işe yarayabilir. Tamamen, hipertiroidi sebebine, hormon bozukluğunun şiddeti ve kalıcı veya geçici olmasına göre tedavi değişir.

Zehirli guatr (Hipertiroidi) tedavi etmezsek ne olur?

Kalp ritim bozukluğu, kalp kası büyümesi, kalp damar hastalığı, hipertansiyon gibi durumlara yol açabilir. Kemik erimesine neden olur. Ruh sağlığını bozabilir. Ayrıca yukarıda bahsettiğim hayat kalitesini azaltan ve günlük hayatımızı sekteye uğratan birçok şikayete neden olabilir.

Zehirli guatr (Hipertiroidi) tanısı konuldu. Aynı zamanda nodül çıktı. Ne yapmak lazım? 

Bir taraftan hipertiroidiniz tedavi edilecek, diğer taraftan nodülün ne olduğu araştırılacaktır. Bazı bilimsel veriler Graves gibi otoimmün hastalığınız varsa, nodülün kötü olma ihtimalinin arttığını gösterse de, bunun aksini iddia eden veriler de mevcuttur. Yani bu konu tartışmalı bir konudur. Neticede Graves olsa da olmasa da nodülün ne olduğu araştırılmalıdır. Öncelikle hipertiroidiniz ve nodülünüz varsa, nodülün sıcak mı soğuk mu olduğuna bakmak gerekir. Buna sintigrafi dediğimiz nükleer tıp tetkiki ile bakarız. Eğer nodülünüz sıcak yani aktif  bir nodülse, hipertiroidi sebebi bu nodül veya nodüllerdir zaten. Genelde sıcak nodüller iyi olarak kabul edilir ve ileri irdelemeye, yani biyopsiye gerek olmaz. Ancak çok çok nadiren bunların içinde de kötü odaklar olabilir. Bu durumu hekiminiz hem ultrasondan hem sintigrafiden tanıyarak gerekirse biyopsi yapabilir. Ancak nodülünüz soğuk yani hipoaktif bir nodülse, bu durumda hipertiroidisi olmayan birinde ki gibi boyut ve ultrason özelliklerine göre gerek varsa biyopsi yapılır. Biyopsi sonucu kötü huylu çıkarsa o zaman ameliyat gerekir. Ameliyat ile hem kötü huylu nodülden hem de hipertiroidi hastalığından kurtulmuş olursunuz. Ameliyat olamayacak hastalarda alternatif tedaviler değerlendirilebilir. Biyopsi sonucu iyi huylu çıkarsa o zaman hipertiroidiniz uygun şekilde tedavi edilir. 

Graves hastalığı nedir?

Zehirli guatr nedenlerinden birisidir. Otoimmün tiroid hasatlığıdır. Hashimoto hastalığının zıttı diyebiliriz.

Garvesin diğer zehirli guatr hastalarından farkı nedir?

Graves geçici hipertiroidi nedenlerinden değildir. Genellikle ilaçla tedavi edilir ve hastaların büyük bir kısmı ilaçla düzelir. Kanınızda dolaşan ve bağışıklık hücrelerinin ürettiği bir protein, tiroid bezinizin başına buyruk fazla çalışmasına neden olur. Tedaviyle zamanla bu protein azalır ve günü geldiğinde ilacınız kesilir. Tedavi süresi 1-2 yıl sürebilir. Bazen daha kısa bazen daha uzun olabilir. Ancak 2 yılda ilaçla düzelmiyorsa, ameliyat veya atom gibi kalıcı tedavi yöntemlerine yöneliriz. Çünkü genelde 2 yılda düzelmezse, ilaçla düzelme ihtimalinin zayıf olduğunu ve ömür boyu ilaç gerekebileceğini gösterir. Daha uzun ilaç kullanmak istemediğimiz için kalıcı tedavi yöntemlerini (Atom veya ameliyat) düşünürüz. Bazen de diğer tedaviler için engel durumlar varsa o zaman ilacı daha uzun süreler devam edebiliriz. Aynı şekilde 1-2 yıllık tedaviden sonra hastalığınız düzeldi ancak 3-5 ay sonra veya yıllar sonra nüks ederse yine önce ilaçla normale çevrilir ve ardından kalıcı tedavi yöntemleri düşünülür. Bu durumda da aynı şekilde diğer tedaviler için engel durumlar varsa o zaman ilacı daha uzun süreler devam edebiliriz.

Guatr ne demek?

Tiroidin her türlü büyümesine guatr denir. Tiroidi büyüten nodül veya nodüller ise buna nodüler guatr denir. Nodül olmadan tiroidin kendisi büyükse buna diffüz guatr denir. Her guatr dışarıdan bakmakla görülmeyeceği gibi, çok büyüdü ise gözle de görünür hale gelebilir. Bazen rastlantı eseri boyun muayenesinde hekim tarafından fark edilebilir. Bazen de başka bir nedenle çekilen boyun ultrasonu, tomografisi veya MR tetkikinde rastlantısal saptanabilir. 

Guatrı olan birinde tiroid hormonları bozulur mu?

Guatrı olan birinde tiroid hormonları normal olabileceği gibi, hormon azlığı veya fazlalığı görülebilir.

Yanlış beslenme ile guatr olur mu?

Ülkemiz iyot eksikliği bölgesi olup, en önemli iyot kaynağımız tuzdur. İyot eksik beslenme guatr yapabilir. Bu nedenle kaya tuzu, himalaya tuzu, deniz tuzu vb gibi her ne tuz kullanacaksanız, mutlaka paketin üzerinde iyot eklenmiştir yazanları tercih ediniz (doktorunuzun belirttiği özel durumlar dışında). Bunun dışında, aslında dengeli ve sağlıklı bir beslenme modeli guatra neden olmaz. Ancak bazı besinler guatr ve nodül oluşumunu arttırabilir. Bu besinlere guatrojen besinler denir. Aslında bunlar sağlıklı besinler olup bunları tüketmeyin demiyoruz. Bu tür besinleri de haftada 2-3 porsiyon yemenin bir zararı olmaz. Ancak aşırı ve devamlı tüketimleri guatr yapımına neden olabilir. Bunlar arasında lahana, turp, şalgam, brokoli, brüksel lahanası, karnabahar, soya ürünleri, ıspanak, hardal, şeftali, çilek ve armut sayılabilir.  

Her guatr tedavi gerektirir mi?

Eğer tiroid beziniz büyüklüğü nedeniyle etrafındaki yapılara baskı yapmıyorsa, nodül yoksa, nodül var ama iyi huylu ise, hormon bozukluğu yapmıyorsa tedavi gerekmez. 

Guatr var ve tedavi etmek gerekiyorsa, hangi tedavi yöntemleri mevcuttur?

Nodül olup olmamasına göre, nodülün karakterine göre, hormon durumuna göre, tiroidin büyüklüğüne göre tedavi değişir. Ameliyat, atom tedavisi, yakma tedavileri gibi yöntemler uygulanabilir. Eğer ameliyat planı yapıldı ise ve hormon bozukluğu varsa, ameliyat öncesi ilaçla önce hormonlar normale çevrilir, sonra ameliyat yapılır. 

Tiroid tembelliği veya hipotiroidi tedavisinde kullanılan ilaç vücuda zarar verir mi? 

Tiroid bezi T3 ve T4 isminde 2 hormon salgılar. Esas olarak T4 yapılır ve kanda bir iyot kaybederek T3 hormonuna dönüşür. Tiroid tembelliğinde T4 ve T3 yapımı azalır. Biz de T4 hormonunun sentetik formunu hap şeklinde vererek bu eksikliği gideririz. Örneğin bazen anne karnında tiroid bezi oluşmaz, bu durumda bebek daha doğar doğmaz bu ilacı veririz. Bir günlük bebek bile kullanabilir. Ya da gebelik sırasında annede tembellik başlar ve düşünmeden bu ilacı başlarız. Emzirirken de kullanılabilir. Dolayısı ile bu çok hassas dönemlerde bile güvenle kullandığımız bu ilaç sizin içinde oldukça güvenlidir. Ancak burada önemli olan ilacın dozunun doğru saptanmasıdır. Özetle doğru dozda kullanılırsa son derece güvenilir bir ilaçtır. Ancak periyodik kan testine bakmadan fazla dozda ilaç kullanırsanız o zaman zarar verebilir. 

Tiroid bezi az çalışınca, neden TSH hormonu yükselir?

"Az çalışınca TSH düşmesi gerekmez mi?" en sık karşılaştığımız sorulardan bir tanesidir? Hayır tam tersi yükselir. Çünkü TSH hormonu tiroid bezinde yapılmaz. Tüm hormonların komuta merkezi olan beyindeki hipofiz bezinde yapılır ve tiroidi komuta eder. Tiroid bezinde T4 ve T3 yapılır ve tiroide bağlı bir nedenden dolayı tiroid bezi az çalıştığında, hipofiz daha fazla TSH yaparak tiroidi düzeltmeye çalışır. Bu nedenle yükselir. 

TSH normali kaçtır? Kaç olunca tedavi başlanır?

TSH normali 0,4 ile 4 arasıdır. Bazı laboratuvarlarda bu değer 0,5-4,5 veya 0,7-5 arası olabilir. Laboratuvarda kullanılan kit veya cihaza göre değişebilir. Örneğin, Roche Modular Analytics® E170 (Roche Diagnostics) ile çalışılan bir TSH hormonunun normali 0,4 ila 4,3 mIU/L arasındadır (gebe olmayan kadınlar için). TSH bu değerler arasında ise ilaç önerilmez. Bir tek gebelikte veya gebelik planı var ise ve bazı koşullarda, TSH değeri normal aralıkta bile olsa, ilaç önerebilmekteyiz. Öte yandan bazen TSH, 5 değerinden fazlaysa bile ilaçsız takip edilebilir. Genelde 10'u bulmadan ilaç başlarız ancak şunu bilmelisiniz ki, TSH değeri 10'u aşana kadar size bir zarar vermez (Gebelik dışında). Bazen ilaç başlamakta neden acele etmeyiz peki? Birincisi hastanın şikayeti olmayabilir ve test yanlış olabilir. İkinci başka bir test ile teyid edilmesi gerekebilir. Üçüncüsü tiroid tembelliği yapacak Hashimoto gibi bir hastalık olmayabilir. İyot eksikliği gibi beslenme veya düşük doz iyot takviyesi ile düzelecek geçici bir durum olabilir. Bazen bazı ilaçlar, vitaminler (kortizon, biotin gibi) TSH değerini etkileyebilir. Bu sebepleri göz önünde bulundurarak bir süre takip edip, düzelip düzelmediğine bakarak karar verilebilir. Neticede ilaçsız düzelebilir ve uzun süre ilaç kullanmak zorunda kalmayabilirsiniz. Düzelmiyorsa da ilacınızı 2-3 ay sonra başlamanın bir zararı olmaz. Öte yandan bazen TSH zamanla yükselebilir. Örneğin 3 yıl önce 1.2 iken, 2 yıl önce 2.1 ve 1 yıl önce 2,8 olan değeriniz bugün 3,8 olmuş olabilir. Yine gebelik planı veya gebelik yoksa, ilaç önermeyiz ancak bu yavaş yavaş tiroid tembelliğine gideceğini, ilaç başlanacak dönemin yaklaştığını bize işaret eder. Özellikle TSH değeriniz 3'ün üstünde ise tiroid tembelliğine mi gidiliyor diye takip yapılabilir. İyot eksikliği veya aşırı tüketimi gibi durumlar düzeltilir ve ilaç başlanmadan takip edilir. Düzelmiyorsa uygun zamanda ilacınız başlanır. 

Çok yüksek doz tiroid ilacı kullanıyorum, kemikleri eritir dediler, doğru mu?

Eğer TSH değeriniz normalse, ne kadar yüksek doz kullanırsanız kullanın, ne kemiklerinizi eritir, ne başka bir soruna yol açar. Ancak eğer yüksek doz kullanıyorsanız ve TSH değeriniz 0,4'ün altına düştü ise, özellikle 0,1 değerinin altına düştü ise ve uzun bir süredir bu şekilde ilaç kullanıyorsanız, evet kemik erimesi yapabilir. Hatta kırık riski artabilir, kalp ritim bozukluğu gelişebilir, kalp kasınızı büyütebilir, tansiyonunuz yükseltebilir, anksiyete gibi bir takım psikolojik sorunlara yol açabilir, saç-tırnak-cilt problemlerine yol açabilir. Çok terleme, tahammülsüzlük, sinirli olma, çarpıntı gibi bir takım sorunlara yol açabilir. O yüzden bazı özel durumlar dışında TSH hormonunu normal seviyede tutmak ve bunun için düzenli kontroller önemlidir.

Kimler tiroid tembelliğinde verilen hormon ilacını (T4 hormonu veya levotiroksin) kullanmaz?

1 günlük bebekten, 90-100 yaşına kadar olan herkes kullanabilir. Hamileler, emzirenler, yaşlılar, karaciğer yetmezliği olanlar, böbrek yetmezliği olanlar dahil tüm insanlar, tiroid tembelliği varsa bu ilacı kullanabilir.

Tiroid tembelliğinde verilen hormon ilacını (T4 hormonu veya levotiroksin) başlarken nelere dikkat edilir, nasıl içilir?

İlaç haftada bir doz artırılarak başlanır. Özel bir durum olmadığı sürece sabah saatinde, kahvaltından en az 30 dk önce içilir. Ayrıca ilacı içtiğinizde en az 4 saat süre ile mideye bir şey girmemiş olması gerekir. O yüzden gece açlığını takiben, sabah içilmesi en makul zamandır. İlaçla birlikte aynı anda başka hiçbir ilaç alınmamalıdır. Kullandığınız ilacın ne olduğuna göre, doktorunuz ilaç saatlerinizi ayarlayacaktır. 

Hiç tiroidi olmayan birinde, örneğin ameliyatla tiroidi alınmış birinde ihtiyacımız olan ortalama tiroid ilaç dozu kaçtır?

Hiç tiroid dokusu yoksa ve eğer barsaklarda emilim sorunu yoksa, vücut ağırlığı başına 1,6-1,7 mcg doz gerekebilir. Örneğin ağırlığı 100 kg olan bir erkekte, ortalama doz 170 mcg olabilir. 

Hashimoto gibi bir nedenle, tiroid tembelliği olan birinde, ihtiyacımız olan ortalama tiroid ilaç dozu kaçtır?

Tiroid bezi duruyorsa, yani ameliyatla alınmadı ise, ilaç dozu 25 mcg - 200 mcg arası değişir. Tiroidin çalışmayan kısmının ne kadar olduğu, hastanın yaşı, kilosu, hastalık yaşı gibi bir çok faktöre göre değişir. Genelde hastalık başlangıcında 25 mcg ile başlar, hastalık süresi ilerledikçe doz artar. Kanda baktığımız TSH normal ise dozun ne kadar düşük veya yüksek olduğunun da bir önemi yoktur. TSH normal seviyede tutulduğu sürece doz yükselmesinin size bir zararı olmaz. Bazen yıllar boyunca 25-50 mcg yeterken yıllar sonra ihtiyacınız 100-125 mcg doza çıkabilir.

Hashimoto hastasıyım, antikor değerim düşüyor ama ilaç dozu azalmıyor veya kesemiyorum, neden?

Antikor miktarı hastalık aktivitesini yansıtmaz. Antikorlar da, yıllar içinde zamanla düşer zaten. Antikorun düşmesi, tiroid bezinizdeki iltihabın geçtiğini göstermez. Tam aksi tiroid bezindeki iltihabın yarattığı harabiyet arttıkça, yani tiroid beziniz küçüldükçe, bağışıklık sisteminiz tiroid bezinde iltihap yaratmaktan vazgeçer, çünkü zaten amacına ulaşmıştır, tiroid bezini harap etmeyi başarmıştır ve antikorlar da zamanla bu yüzden azalır. Ama siz halen daha ilaç kullanmaya devam edersiniz, hatta ilaç dozunuz artabilir. Yani antikorları düşürüp hastalığı iyileştirmeye çalışmak beyhude bir çabadır. Tabi ki eğer tembellik sebebi Hashimoto ise durum böyledir. Ama sebep iyot eksikliği, vitamin ve mineral eksikliği ise onları yerine koyup tiroidi düzeltirsiniz zaten. Hashimotoda sadece, iyot fazlalığı hastalığı tetikleyebilir ve iyotu makul miktara düşürmek (bakın kesmek demiyorum) ki ülkemezide iyot fazlalığı çok görülmez, ilacın kesilmesini sağlayabilir. O da yalnızca %5'dir. İyot fazlalığı aşırı iyotlu tuz tüketenlerde, fazla deniz ürünü tüketenlerde, özellikle suşi, deniz bitkileri gibi mezeleri mütemadiyen tüketenlerde olabilir. Bazen yüksek doz iyot takviyesi yapanlarda, bazı tomografi ilaçlarında ve kalp ilaçlarında da iyot fazlalığı oluşabilir. 

Günlük iyot ihtiyacı ne kadardır?

Günlük iyot ihtiyacımız kabaca, 12 yaş üstü gençler ve erişkinlerde 150 mcg, gebelerde ve emzirenlerde 250-300 mcg düzeyindedir. 

Günlük iyot ihtiyacını nasıl karşılayabilirim?

Gebelik ve emzirme dönemi dışında, normal sağlıklı bir beslenme ve makul miktarda iyotlu tuz kullanımı, ihtiyacımızı karşılamak için yeterli iyot alımını sağlayacaktır. Almamız gereken sağlıklı sodyum miktarı günlük 2000 mg’dan azdır.  Bu miktar sodyum ise 5 gram tuz içinde bulunur. Dolayısı ile rafine tuz, olsun kaya tuzu olsun, sağlıklı tuz tüketimi, yetişkinler için günde 5 g'dan azdır. Yani 1 çay kaşığından az kullanılması sağlıklıdır. Bir gram iyotlu tuzda, en az 45 mikrogram iyot bulunur, dolayısı ile 1 çay kaşığı, yani 5 gr iyotlu tuzda yaklaşık 225-270 mikrogram iyot bulunur. Bu miktarın altında tuz tüketimi hem kalp, damar, beyin, böbrekler ve genel sağlık açısından sorun teşkil etmez, hem de ihtiyacımız olan iyot miktarını yeterince karşılayacaktır. Tuz dışında, diğer besinlerden de iyot alabiliyoruz. İyot içeriği açısından nispeten zengin diğer besinler, kabuklu deniz ürünleri, balıklar, dereotu, diğer yeşil yapraklı sebzeler, kuru meyveler, baklagiller, çilek, yumurta sayılabilir.

İyotsuz tuz kullanmak istiyorum, iyot ihtiyacımı nasıl karşılayabilirim? Lugol kullanmak uygun mudur?

Piyasada 100-150 mcg iyot içeren tabletler ve iyot damlaları mevcut olup kullanılması makuldür. Ancak lügol solüsyonu dediğimiz iyot içeren ilaçlar ise ihtiyacımızın çok üstünde iyot içermektedir ve endokrinoloğunuz önermediği sürece kullanılmamalıdır. Piyasada bulunan, hatta artık günümüze reçetesiz de kolay ulaşılabilen %2’lik lugol solüsyonunun 1 damlasında 2,5 mg (yani 2500 mcg, yani ihtiyacımızın en az 10-15 katı) iyot içerir. Daha yoğun olan %5’lik lugolün bir damlasında ise 6,25 mg (yani 6250 mcg, yani ihtiyacımızın en az 30-40 katı) iyot içerir. Hiçbir besin kaynağının, vitaminin veya mineralin fazlası faydalı değildir. Fazla aldığınız bir vitamin veya mineral bile olsa, ya vücuda zarar verir, ya da böbreğiniz normal çalışıyorsa faydası olmadan idrarla atılır. 

Zehirli guatr var. Gözümde sorun yaşarmıyım?

Her zehirli guatr hastalığında göz sorunu olmaz. Özellikle Graves hastalığı varsa gözlerinizde sorun görülebilir. 

Graves hastalığım var. Hangi durumlarda göz tutulumu riski artar. 

Eğer sigara içiyorsanız ve/veya kanınızda TSH reseptör antikoru yüksekse göz tutulumu riski artabilir. Ayrıca tedavi amaçlı radyoaktif iyot tedavisi de bazı durumlarda göz hastalığı riskini arttırmaktadır. 

Graves göz tutulumu ne demektir?

Graves otoimmün bir hastalık olup, bağışıklık hücrelerinizin ürettiği bir madde gidip tiroid bezinizin fazla çalışmasına neden olur. Vücut ihtiyacı olmadığı halde fazlaca tiroid hormonu yapmaya başlar. Bağışıklık hücrelerinin ürettiği bu madde aynı zamanda hedef olarak göz küremizi oynatan kasları ve göz arkasındaki bağ dokusunu kendine hedef seçebilir. Bu durumda göz arkası bağ dokusunda ve kaslarda da bir iltihap meydana gelir ve neticede dokuda ödem olur. Bu iltihap ve ödem neticesinde göz küresi öne doğru çıkar. Özellikle göz kaslarında ödem olursa çift görme sorunlar ortaya çıkar. Bir graves hastalığında gözde öne çıkma, çift görme, gözde kızarma, yaşarma, göz kapaklarında ödem gibi sorunlar ortaya çıkarsa Graves göz tutulumu olabilir. Buna tiroid oftalmopatisi denir. 

Graves göz tutulumu varsa ne yapmak gerekir, tedavisi nasıldır?

Öncelikle bu durumda endokrinoloğunuzla birlikte, tiroid oftalmopatisi konusunda deneyimli bir göz hekimi takibine girmeniz gerekir. Endokrinoloğunuz bir taraftan hormonlarınızı düzene sokarken, içiyorsanız sigaranın bırakılması, selenyum desteği gibi konularda sizi tedavi edip bilgilendirirken, göz doktorunuz detaylı göz muayenenizi yapar ve gerekiyorsa göz mrg tetkikinizi ister. Neticede gözünüz için hiç birşey yapmadan takip edilebileceğiniz gibi, bir takım göz damlaları başlanabilir. Hastalığın aktivitesi ve şiddetine göre kortizon tedavisi, bağışıklık baskılayan ilaç tedavileri kullanılabilir. Bazen de cerrahi veya radyoterapiye kadar giden süreçler gerekebilir. Burada amaç bir taraftan kozmetik normalliği sağlamak ve hayat kalitesini artırmaktır. Öte yandan görmeyi tehdit eden bir durum varsa onu tedavi etmektir. 

Graves için ameliyat oldum, göz tutulumu olur mu yine de?

Evet ameliyat ile tiroid beziniz alınsa bile, nadirde olsa yıllar sonra göz tutulumu olabilir. Bu nedenle Graves hastalarının kati surette sigarayı bırakması gerekir. Zaten bu hastalık için sigarayı bırakmanız, sizi ileride sigaraya bağlı gelişebilecek onlarca hastalıktan da koruyacaktır. 

Graves hastalığım ilaçla tedavi oldu. Şu anda da tiroid tembelliği için hormonu kullanıyorum. Göz tutulumu olur mu?

Evet, zehirli guatr tedavi olup tiroid tembelliği gelişse bile, nadirde olsa yıllar sonra göz tutulumu olabilir. Bu nedenle Graves hastalarının kati surette sigarayı bırakması gerekir.

Graves hastalığım var. İlaçla iyileşti. Ancak şimdi de tembellik gelişti? Nasıl olur?

Graves hastalığı seyrinde eğer atom tedavisi veya ameliyat ile tedavi edilirse tiroid tembelliği gelişir. Ancak ilaçla tedavi olmuş bazı hastalarda da tedavi sürerken, tedavi bittikten bir müddet sonra, hatta yıllar sonra tiroid tembelliği gelişebilir. Bunun büyük oranda sebebi, bir otoimmün hastalık olan Graves hastalığından, diğer otoimmün hastalık olan Haşimoto'ya dönüşümdür. Bunun sebebi bağışıklık hücrelerimizin ürettiği antikor dediğimiz, hastalığı yapan maddelerin değişiminden kaynaklanır. Başlangıçta tiroidi uyaran antikorlar zehirli guatr yaparken, daha sonra ortaya çıkan tiroidi bloke edici antikorlar tiroid tembelliğine neden olur. 

Graves hastalığım var. İlaçla iyileşti. Ancak daha sonra tembellik gelişti? Sonra Graves tekrar nüksetti. Nasıl olur?

Nadir de olsa böyle vakalar görüyoruz. Önce hiper, sonra hipo, sonra tekrar hipere dönüşüm mümkün. Tamamen kanda dolaşan uyarıcı ve bloke edici antikorların değişimi ile ilgilidir. Hangi durum varsa tedavi o yönde yapılır. Gerekirse kalıcı tedavi seçenekleri değerlendirilir. 

Graves hastalığım var. İlaçla iyileşti. Önce ilaç kesildi. Ama kısa sürede nüksetti. Sonra bana aynı anda hem hiper ilacı, hem de hipo ilacını birlikte verdiler. Nasıl olur?

Kanda dolaşan uyarıcı ve bloke edici antikorların birlikte üretimi söz konusu ise bu tablo ortaya çıkabilir. Çok çalışma durumu düzelir. İlaç dozu çok azalır. En düşük doz çok çalışma ilacı ile birlikte ilacın fazla geldiğini görüp ilacı keseriz. Ama keser kesmez hemen nükseder.  Bu bazen hafifçe, bazen alevli bir şekilde olur. Tekrar çok çalışma ilacını başlarız, kısa sürede düzelir ama aynı şekilde en düşük doz ile birlikte tembelliğe döner. Bu durumda ilacı kesmeyiz. Bir taraftan çok çalışma ilacı ile bunu tedavi ederken, diğer taraftan bu ilacın yaptığı tembelliği, bunun ilacı ile tedavi ederiz. Buna "bloke et ve yerine koy" tedavisi denir. 

Graves hastalığım var. İlaç kesildi. Nüks edip etmeyeceğini nasıl anlarım.

İlacı kestikten sonra doktorunuz zaten periyodik kontroller yapacaktır. Nüks yoksa bu kontrollerin arası giderek açılır. Ama nüks ettiğini bir takım şikayetlerin görülmesinden anlayabilirsiniz. Bunlar, çarpıntı, terleme, el titremesi, halsizlik, sıcağa tahammülsüzlük, sık dışkılama, saç-cilt sorunları, adet düzensizliği, kilo kaybı, kaygı bozukluğu, panik bozukluğu, görme problemleri olabilir. 

Graves hastalığım var. İlaç kesildi. Nüks edip etmeyeceği öngörülebilir mi?

Evet, kanda dolaşan antikor titresine bakarak bir öngörüde bulunulabilir. Yüksekse, ilaç kesildikten sonra nüks etme ihtimali artamaktadır. Ancak bu kural değildir, aksi de olabilir. 

Graves hastalığında antikor düzeyi neden önemlidir?

Kanda baktığımız Graves hastalığına özgü antikor, TSH reseptör antikorudur. Bunun 3 alt tipi vardır, uyarıcı, bloke edici ve nötr etkili olan. Genelde ana antikora bakılır. Alt tip tayini nadiren yapılır ve genelde özel laboratuvarlarda veya 3. basamak gelişmiş sağlık kurumlarında bakılabilir. Peki neden önemlidir bu TSH reseptör antikoru? Öncelikle tanı anında yüksekse, daha uzun süre tedavi gerekebileceğini, daha yüksek doz ilaç gerekebileceğini, kestikten sonra nüks ihtimalinin fazla olduğunu, kalıcı tedavi ihtiyacının daha fazla olabileceğini düşündürür. Göz tutulumu ihtimalinin arttığını gösterir. Bu konularda tahmin yürütmemizi sağlar. İkincisi zamanla düşmesi beklenir. Tedavi kesme döneminde düşüm olması, nüks ihtimalinin az olabileceğini düşündürür. Kalıcı tedavi planı yaparken, yüksekse ve göz tutulumu varsa kalıcı tedavi yöntemi hakkında bizi yönlendirir. 

Tiroid hormonlarım bozuk çıktı ama sorunun hipofiz bezinde olduğu söylendi. Nasıl olur?

TSH hormonu, beyinde yer alan hipofiz bezinden salgılanan bir hormondur. Kan yolu ile tiroid bezine giderek T4 ve T3 isimli tiroid hormonlarının salgılanmasını sağlar. Hipofiz bezinde sorun olduğu zaman ve bu sorun TSH hormon salgısını bozarsa, dolaylı olarak T4 ve T3 hormonu de etkilenir. Hekiminiz kandaki hormon düzeylerinin tipinden bu sorunun hipofiz kaynaklı mı, tiroid bezi kaynaklı mı olduğunu ayırt edebilir. Eğer hormon bozukluğu hipofizi işaret ediyorsa, o zaman hipofiz bezindeki diğer hormonlara bakılabilir ve hipofiz bezi MR görüntülemesi yapılabilir.